پشت پرده فشارهای منطقه‌ای و بین المللی علیه غزه/ غزه ، حماس و سناریوهای پیش رو

خبرگزاری قدس (قدسنا) : در حالیکه کرانه باختری به تدریج وبه شکل ملموس تری به سوی انتفاضه وانتفاضه ای مسلحانه پیش می رود ، نوار غزه آبستن رخدادهایی است که همچنان برای بسیاری از تحلیلگران گنگ ومبهم باقی مانده است.
 

از یک سو رئیس دفتر سیاسی حماس در اولین نشست مطبوعاتی خود بر عزم این جنبش جهت ادامه مبارزه تاکید می کند ، در حالیکه از سوی دیگر در همان لحظات هیئتی از همین جنبش در حال مذاکره با دولت مصر بر سر توافقی است که بسیاری از رسانه ها وحتی برخی از مسئولین این جنبش از آن به عنوان توافق قرن یاد می کنند.

نقطه آغازین این توافق ظاهرا با فشار برای پذیرش یا به تعبیری صریح تر قبولاندن حضور وفعالیت دحلان بر  نوار غزه است ، رویکردی که با کسر حقوق کارمندان تشکیلات خودگردان در غزه ، قطع حقوق اسرای فلسطینی ونمایندگان مجلس قانونگذاری وبعد از آن کاهش تدریجی انتقال برق به این منطقه همواره در محاصره قرار گرفته وحتی تهدید به قطع اینترنت وتلفن همراه کلید خورده است.
 

صرفنظراز آنچه که تا به امروز در مورد این توافق یا پیش نویس توافق منتشر شده است ، صرف انجام آن از حساسیت بسیار بالایی برخوردار شده است ، حساسیتی که به طور حتم می تواند یکی از مهمترین تصمیمات حماس را بعد از شرکت در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین در سال 2006 محسوب شود.
 

پس از انتشار اولین بخش این تحلیل برخی  آنرا به عنوان انتقاد شدیدی از رویکرد مقاومت تفسیر کرده و برخی دیگر نیز  خواهانارائه  راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته شدند.
 

پیش از هر چیز باید گفت با وجود آنکه حضور هیئت حماس در مصر بعد از بازگشت یحیی السنوار از آنجا وادامه گفتگوها امری است که همه طرف ها آن را تایید می کنند اما خروجی این توافق همچنان درهاله ای از ابهام یا محرمانگی باقی  مانده است امری که باعث شده است برخی از آن به عنوان توافق قرن یاد کرده وتاکید کنند  در چارچوب آن زمینه برای حل وفصل  بخشی ازمسئله فلسطین که به نوار غزه و حماس مربوط شده وبه تبع آن مصر هم در آن ذی نفع می باشد فراهم خواهد شد.

در مقابل برخی دیگر از تحلیلگران بر  این باورند  آنچه که هم اکنون در مصر روی میز قرار داده شده است چیزی فراتر از مسائل انسانی وبشر دوستانه نبوده ودر چارچوب روابطی که برخی از شخصیت های حماس با طرف های مصری دارند قرار است تمهیداتی برای کاهش فشار بر نوار غزه بوده وحضور دحلان در غزه نیز در ازای آن ودر این چارچوب قرار گرفته ونمی تواند خارج از آن باشد.

این نظرات تقریبا متناقض با یکدیگر ما را در برابر چند سناریو قرار می دهد ، سناریوهایی که هم اکنون پیش روی حماس قرار داشته وباید اعتراف کرد یکی از مهمترین پارامترهای محوری آن بی اعتمادی متقابلی است که همچنان بین حماس ودحلان حاکم می باشد.
 

سناریو اول : پذیرش یک توافق محدود بین مصر ، دحلان وحماس:

در چارچوب این توافق در مقابل بازگشت دحلان وفعالیت پر رنگ وی در نوار غزه ، حماس  می تواند برای نوار غزه قول حل مشکلات انسانی آن را بگیرد.

حماس که امروز متولی اصلی اداره نوار غزه می باشد مجبور  است راه حلی برای مشکلات انسانی، از جمله غذا وبرق ودارو تا گذرگاه ها بیابد، به هر شکل تسهیل عبور ومرور بین نوار غزه ومصرمی تواند به کاهش مشکلات نوار غزه کمک قابل توجهی بکند امری که تنها از طریق همکاری امنیتی طرف مصری با حماس امکان پذیر می باشد.
 

حضور دحلان  واز سرگیری فعالیت وی وجریان هوادارش  از جنبش فتح می تواند نوعی مشارکت سیاسی تلقی شده وضمن جلب حمایت کشورهای عربی (مخالف قطر) به نوعی ضربه زدن به محمود عباس هم باشد به خصوص که وی  راهبرد خصومت علنی را با نوار غزه وحماس در پیش گرفته است پس حماس می تواند  در سایه این توافق از رقیب ودشمنش در کرانه باختری هم سلب  مشروعیت نماید.
 

از همه مهمتر می توان به این نکته اشاره کرد که حماس با توجه به کنترل وقبضه ای که بر اوضاع غزه دارد در سایه چربش معادلات قدرت به نفع خود دولت آشتی ملی دلخواه خود را در غزه ایجاد   یا می تواند هر زمانی که نسبت به دحلان احساس نگرانی شدید یا خطر بزرگ کند بااستفاده از توانمدی وقدرتی که بر روی زمین در اختیار دارد وی را مجددا از این منطقه اخراج کند.
 

سناریو دوم : طرح اصل کنفدراتیو

این طرح یکی از طرح های قدیمی است که دولت رامی الحمدالله نخست وزیر تشکیلات خود گردان آنرا مطرح ودر چارچوب آن هر استان به یک ایالت تبدیل می شود.

گرچه این ایده در چارچوب فلسطینی آن مطرح شده بود اما ظاهرا برنامه هایی برای تبدیل شدن سه استان نوار غزه به ایالت والحاق آن در چارچوب یا فدراتیو به مصر نیز در دست اجرا می باشد.
 

گرچه گفته می شود قرار است این فدراسیون در قالب فلسطینی آن باشد اما حضور قدرتمندانه طرف های عربی وانگیزه مضاعف مصری  ها در انجام مذاکره در کنار هشدارهای جسته وگریخته شماری از رهبران واعضای  دفتر سیاسی حماس نسبت به خطرات آن ، احتمال قرار گرفتن این طرح روی میز مذاکرات با حماس را بیش از پیش قوت می بخشد.

سکوت رژیم صهیونیستی در قبال چنین اخباری از یک سو وهمسویی اش با برخی از طرح های فشار بر حماس از جمله کاهش حجم انتقال برق به نوار غزه نشان می دهد بهترین راهکار برای مقابله با معضل بزرگی همچون مقاومت در نوار غزه پاک کردن صورت مسئله از طریق انتقال حاکمیت آن زیر سلطه مصر است ، امری که مصری ها هم چندان با آن مخالف نبوده ودر کنار آن کشورهای متمولی همچون امارات متحده عربی وعربستان هم حاضر هستند هزینه های  این جابجایی مرزی را بپردازند تا بخشی از روند سازش نه با حل آن بلکه با حذف بخشی از آن یک گام به پیش برود.

سناریوی سوم : مخالفت سیاسی با طرح های محو مقاومت

یکی از سناریوهای پیش بینی شده مخالفت حماس  با این طرح است به ویژه که در سایه صف بندی های جدید سیاسی ، احتمال قرار گرفتن شماری از قدرت های منطقه وحتی بین المللی  درکنار حماس برای مقابله با طرح های طرف های منطقه ای دیگر قرار بگیرند ، وجود دارد.

به اعتقاد کارشناسان در سایه تحولی که در ساختار رهبری حماس به وجود آمده ونیز تغییرات قابل توجهی که در اساسنامه این گروه فلسطینی در پیش گرفتن چنین رویکردی گرچه مشکل اما ناممکن نیست.
 

سناریو چهارم : کرنش عباس برای دور زدن  طرح های دحلان

شاید بتوان این سناریو را مکمل سناریو سوم یا یکی از خروجی های احتمال آن هم عنوان کرد ، برای محمود عباس که امروز خود را بیش از هر زمان دیگری بازنده شرط بندی بر روی کشورهای عربی همچون عربستان ومصر می یابد ، بهترین راه کار دور زدن کسانی است که قصد دور زدن وی را در صحنه فلسطین دارند.

اگر نظریه توطئه بین عباس ، دحلان وکشورهای عربی را به کناری بگذاریم ، می توان این شانس را هم برای عباس قایل شد که بتواند در سایه هرج ومرج حاکم بر ائتلاف ها وصف بندی های منطقه ای وبین المللی با چرخشی قابل توجه مجددا خود را به شرایط توافق با حماس بازگرداند به ویژه که پیش از این نیز او این کار را در زمان یاسر عرفات وبرای خروج از فشارهای وی انجام داده بود.
 

سناریوی پنجم : کودتای حماس دحلان علیه عباس

اگر پول ورسانه را نیمی از هر راهبرد تصور کنیم ، به طور حتم دحلان هواداران قابل توجهی هم در ساختار رهبری فتح در کرانه باختری وخارج از آن هم دارد  ، ابزارهای دحلان برای انجام این مهم بدون حضور حماس کارایی کمتری خواهد داشت اما هم افزایی این دو  با یکدیگر در سایه کینه مشترکی که از اقدامات عباس در کرانه باختری دارند می تواند زمینه شکل گیری یک تظاهرات میلیونی را حداقل در نوار غزه فراهم  کرده وبا توجه به فشار کشورهای صاحب نفوذ بر فتح همچون مصر وعربستان زمینه تشکیل مجلس قانونگذاری فلسطین فراهم ، مشروعیت عباس سلب وعملا نام محمد دحلان به عنوان رهبر جدید تشکیلات خود گردان در قاموس سیاسی فلسطینیان به ثبت برسد.

اقدامی که اگر حماس هوشیارانه در آن شرکت نکند نه تنها امتیازی از این امر به دست نخواهد آورد بلکه آنچه را که در غزه به دست آورده است را هم از دست خواهد داد.

سناریوی ششم : جنگ

این سناریوی است که  نه تنها رژیم صهیونیستی بلکه مصر وحتی دحلان وعباس هم  نگران وقوع آن هستند.

گرچه سناریوی رویارویی رژیم صهیونیستی با گروه های مقاومت در نوار غزه را نظامیان صهیونیست ماه هاست که تمرین می کنند وبه تدریج تمرینات خود را به نوار غزه نزدیک تر می کنند ، گویی که به دنبال آغاز جنگ هستند.

وحتی گفته می شود نظامیان صهیونیستی شهرک ها ومناطقی به شکل کوچه وخیابان های تنگ غزه ساخته وجنگ شهری را در آن تمرین کرده در حالیکه مصر نیز نیم میلیون قطعه چادر را برای موارد غیر مترقبه!! به منطقه رفح مصری منتقل کرده است.

اما این جنگ می تواند حکومت عباس را بر تشکیلات خودگردان چند ماه دیگر تمدید کند ، گرچه مصری ها والبته پیش از آنها اماراتی ها امیدوار هستند این جنگ زمینه قدرت گرفتن دحلان را هم بر ویرانه های غزه با کمک مثلث مصر ، عربستان وامارات متحده عربی نیز فراهم کند اما در این میان این دغدغه وحتی نگرانی وکابوس وجود دارد که ساختار مقاومت در این منطقه تا چه میزان قادر به به مقاومت خواهد بود؟

به  اعتقاد برخی از کارشناسان صهیونیست وژنرال های بازنشسته این رژیم  که اتفاقا پیش از بازنشستگی جنگ با گروه های مقاومت فلسطینی را هم تجربه کرده اند ، جنگیدن با غزه یک پیک نیک نیست وخروج وپایان دادن به این جنگ به آسانی ورود به آن نخواهد بود.

به تعبیری واضح تر هنوز ژنرال های صهیونیست راهبرد فرار از شکست را در صورت بروز این مشکل در جنگ با غزه را نیافته اند وتا آن زمان همچنان به دنبال عرض اندام صرف وبدون هزینه می باشند.
 

نتیجه گیری :

امروز حماس گرچه از نگاه تحلیلگران دستخوش تغییر در رهبری (رهبران جدید) ودگردیسی در اندیشه ها (مرامنامه جدید) شده است.
 

اما رهبران این جریان مبارز فلسطینی با توجه به داشته های خود در بستر جامعه فلسطینی  این ظرفیت را  حداقل در کوتاه مدت آینده در اختیار دارند که بتوانند بار دیگر با بازگشت 100 درصدی به جریان مقاومت نقشه های صهیونیستی ـ آمریکایی ـ ارتجاع عرب را نه تنها علیه فلسطین بلکه علیه تمامی جهان اسلام نقشه بر آب کنند به ویژه که پیش از آنها جریان مقاومت این  حقیقت را در لبنان ، عراق وسوریه ثابت کرده است.
 

انتهای پیام/ع.ح/22